Preispitivanje temelja vizualnog iskustva

Novi ciklus radova Tina Samaržije, predstavljen u Galeriji grada Krapine, potvrđuje kontinuitet njegova istraživanja percepcije, forme i vizualne ritmike unutar suvremene apstraktne umjetnosti. U ovim djelima Samaržija razvija složene vizualne sustave koji istodobno odražavaju preciznost oblikovanja i otvorenost značenjskih procesa.

Posebno se ističe način na koji umjetnik oblikuje površine: umjesto homogenih polja, njegova su slikovna područja ispunjena mnoštvom minijaturnih oblika. Ti mali elementi – figure, grafemi ili fragmenti apstraktnih formi – posjeduju vlastitu mikrostrukturalnu autonomiju, no njihovim ritmičkim grupiranjem stvaraju se gusto strukturirane teksture koje, iz daljine, djeluju kao vizualno kohezivne površine. Izbliza, međutim, ta se „tkiva“ razlažu na bezbrojne mikroforme, ritmički organizirane u kompleksne cjeline. Samaržijin postupak podsjeća na ideju percepcije kao procesa u više razina: dok makroskopski pogled zahvaća cjelinu slike, mikroskopski pogled otkriva njezinu razvedenu, vitalističku strukturu. Tako se stvara dvoznačnost između dojma reda i dojma spontanosti, između kontrole i slobodnog rasta. Promatrač je pozvan ne samo da gleda, već da ulazi u prostor slike, da se kreće kroz slojeve oblika i ritmova, rekonstruirajući ih u vlastitom perceptivnom iskustvu.

U Samaržijinu slikarstvu apstrakcija se ne shvaća kao
negacija stvarnosti, nego kao njezino perceptivno
preoblikovanje

Unutar tih dinamičnih crno-bijelih polja Samaržija umeće snažne kolorističke akcente: jasno omeđene geometrijske forme u crvenoj, plavoj, žutoj i crnoj boji. Ti oblici djeluju poput sidrišta unutar vizualne gustoće, otvarajući napetost između plana i dubine, statičnog i pokretnog, racionalnog i intuitivnog.

Poveznice s povijesnim modelima apstraktne umjetnosti vidljive su već na formalnoj razini, no još su izraženije na razini dublje umjetničke intencije. Vasilij Kandinski govorio je o unutarnjoj nužnosti slike – potrebi da likovni elementi izražavaju duhovne impulse stvaratelja, dok je František Kupka težio stvaranju „čiste“ vizualne glazbe, gdje se ritam i boja stapaju u apstraktne kompozicije slobodne od narativnog značenja. Samaržija se oslanja na te impulse, no njegovo razumijevanje slike uključuje i suvremene spoznaje o percepciji: za njega slika nije završeni objekt, nego prostor potencijalnih perceptivnih i značenjskih aktivacija.

U svjetlu suvremenih teorija, Samaržijina djela možemo shvatiti kao „kategorijalne ontologije“ – prostorne konstrukcije u kojima percepcijski podaci (boje, linije, oblici) nisu nositelji fiksnih značenja, nego elementi otvorenih procesa stvaranja iskustva. Prema ovim teorijama, slika ne postoji odvojeno od promatrača: ona živi u mogućnosti i stvarnosti percepcije, a njezina egzistencija potvrđuje se kroz čin gledanja i interpretiranja.

U Samaržijinu slikarstvu apstrakcija se ne shvaća kao negacija stvarnosti, nego kao njezino perceptivno preoblikovanje u temeljne impulse: boju, liniju, pokret i ritam. Njegova djela pokazuju da svijet nije statičan skup objekata, nego mreža potencijalnih iskustava koja se ostvaruju kroz osjetilno, emocionalno i misaono sudjelovanje. Slika nije samo ono što vidimo, nego i ono što nas poziva da ga stalno iznova vidimo, prepoznajemo i preoblikujemo.

Umjetnost Tina Samaržije pokazuje kako apstraktna slika danas nije ni samo polje estetske kontemplacije, niti relikt modernističkih utopija, nego aktivno mjesto preispitivanja samih temelja vizualnog iskustva. Njegove guste, ritmički strukturirane površine i napete kolorističke intervencije ne nude odgovore, nego otvaraju pitanja: o granicama percepcije, o dinamici između detalja i cjeline, o ulozi promatrača u konstituciji vizualnog značenja.

U vremenu kada slika sve više postaje potrošni znak unutar beskonačnih tokova informacija, Samaržijina umjetnost vraća slici težinu, dubinu i vrijeme. Ona podsjeća da gledanje nije pasivni čin, nego kretanje kroz slojeve značenja, kroz neprestano pregovaranje između vidljivog i zamišljenog. U tom smislu, njegovi radovi pozivaju na novo promišljanje statusa slike u vizualnoj kulturi 21. stoljeća – kao polja otpora površnosti, kao prostora u kojem ritam, oblik i boja ponovno otvaraju put za dublje osjetilno i misaono iskustvo.