Decentna art-melodrama

Kad u glumačkoj postavi filma koji režirate kao prve violine imate sjajne karakterne glumce Johna Lithgowa, kojem ambiciozn(ij)e dramske uloge leže podjednako dobro kao i one u akcijskim trilerima te popularnim humorističnim TV-serijama, i Alfreda Molinu, koji se također odlično snalazi i u ozbiljnim dramskim i u komičnim i u ležernijim akcijskim rolama, onda možete slobodno raditi što god želite, jer pred sobom imate dva fantastična umjetnika sposobna vrlo uvjerljivo i dojmljivo dočarati bogatstvo i slojevitost svakog lika i svake situacije. Takav se sretan splet okolnosti poklopio na setu romantične gej-melodrame Ljubav je čudna američkoga scenarista i redatelja Ire Sachsa, darovitoga filmaša iza kojeg je više od dva desetljeća kontinuirana rada i koji je nezanemarive ambicije pokazivao i u svojim ranijim, u nas većinom nedistribuiranim filmovima kakvi su glazbena romantična drama Četrdeset nijansi plavog, romantična krimi-drama Bračni život te na Berlinaleu nagrađena također gej-drama Keep the Lights On.

Alfred Molina i John Lithgow

Imao je Sachs sreće i sa sporednom postavom, u kojoj je pomalo nezasluženo zanemarena oskarovka Marisa Tomei, koja neprekidno sazrijeva iz filma u film pa je danas zanimljivija i uvjerljivija nego prije dvadeset i više godina. Zahvaljujući ponajprije njima troje, Sachs je u suradnji sa suscenaristom Mauriciom Zachariasom kreirao elegantno i nenametljivo režiranu, nerijetko naglašeno atmosferičnu, vrlo šarmantnu, estetiziranom fotografijom Christosa Voudourisa (Prije ponoći Richarda Linklatera), životnim detaljima i opservacijama prožetu i poetičnu cjelinu koju nose sjajno napisani središnji likovi. Oni su ne baš uspješan 71-godišnji njujorški slikar Ben (Lithgow) i njegov desetak godina mlađi životni partner George (Molina), glazbeni pedagog i voditelj dječjeg zbora pri jednoj katoličkoj crkvi, par čiji se odnos, zahvaljujući impresivnim interpretacijama dvojice glumaca, uistinu doima većim od života.

Oni žive u ukusno uređenu stanu na Manhattanu, i nakon gotovo četiri desetljeća zajedničkoga života odluče svoj odnos ozakoniti, a priča filma i počinje na dan njihova vjenčanja. Tu se sve doima zapravo idiličnim, jer su odnosi među svima, od književnice Kate (Tomei), supruge Benova nećaka Elliota (Darren E. Burrows), preko njihova sina, tinejdžera Joeya (Charlie Tahan), do Benove rođakinje Mindy (Christina Kirk) te policajaca Roberta i Teda, također skladna gej-para, ispunjeni ljubavlju, poštovanjem i privrženošću, i čini se da ih baš ništa ne bi moglo poremetiti. No kad u crkvi u kojoj George radi doznaju da je on stupio u brak s muškarcem, odluče mu dati otkaz zbog kršenja crkvenih pravila koja takvo što ne dopuštaju, i unatoč činjenici da su njegovim radom s djecom svi itekako zadovoljni. Našavši se bez posla i primanja, a i stoga što je Ben neafirmiran slikar, George ubrzo shvati da su prisiljeni zbog pada cijena nekretnina za skroman novac prodati skupo plaćen stan na Manhattanu i pronaći neki jeftiniji, a u međuvremenu se smjestiti kod rodbine i prijatelja, Ben kod Kate i Elliota, a George u dom Roberta i Teda. I tu će se isprva sve doimati skladnim i ugodnim, da bi Ben ubrzo svojim životnim navikama, ma koliko se skromnim i povučenim trudio biti, domaćinima počeo smetati, baš kao što će i Georgeu početi smetati često priređivanje zabava u domu Roberta i Teda. A sve će se dodatno zakomplicirati kad im George dulje vrijeme ne uspije pronaći novi stan te kad Ben odluči Joeyeva prijatelja Vlada (Eric Tabach) iskoristiti kao model za novu sliku, čime će isprovocirati ljubomoru svog nećaka.

Iako formalno tematizira prava gej-osoba, film Ljubav je čudna stalno se suzdržava od izrazitijeg propitkivanja kontroverzi, već stvari uzima onakvima kakve jesu i nikoga ne osuđuje. Ni crkvu, koja se samo drži vlastitih kodeksa, ni rodbinu i prijatelje para protagonista, kod kojih razumljive sitne ljudske slabosti, egoizmi i životne potrebe odnose primat pred gostoprimstvom i formalnom ljubaznošću, ni u određenim trenucima same protagoniste, koji su tek ljudi s manama i vrlinama, posve jednaki svima drugima. Premda je posrijedi razmjerno formulaična i predvidljiva storija u kojoj se naznačeni podzapleti (Elliotovi poslovni problemi, Joeyjeva ljubomora) doimaju u cjelini suvišnima i besciljnima, oni su tu ipak s funkcijama uslojavanja i karakternog zaokruživanja likova te podizanja dramske napetosti. Ljubav je čudna je film s dosta šarma i dovoljno stila, koji osvaja prividnom nepretencioznošću i lakoćom izvedbe, mudrim izbjegavanjem plakatnog angažmana i idejne doslovnosti te nerijetko vrlo sugestivnim ozračjem liričnosti i sjete.