KRIK I BIJES

KRIK I BIJES

Demoni proviruju u Otkucajima kroz burni odnos oca i sina kao aluzija na umjetničko–generacijski sukob Audiarda mlađeg i njegova slavnijeg oca Michela, pri čemu autor pokušava združiti moralizam scenarija i senzualnost mizanscene

Nakon brojnih holivudskih prerada francuskih filmova (recentni slučaj Wicker Park vs. Apartman), američka jela počela su se spravljati i u francuskoj kuhinji. To se nadasve odnosi na one francuske filmaše koji vole dekonstruirati klasične holivudske obrasce, perverzno zamjenjujući njihov hardboiled senzibilitet artizmom, kao što su to učinili Robin Campillo s Romerovom zombi–školom (Les revenants) i Matthieu Kassovitz, koji je ghost–story–retoriku holivudskoga filma filtrirao plavim tonovima (Gothika). Drugi se očarani Amerikom a` la carte više oslanjaju na pulp–klasike, poput Jean–Françoisa Richeta, koji je u Napadu na policijsku stanicu (Assaut sur le central 13) zamijenio Carpenterove urbane gerilce skupinom korumpiranih murjaka, što još ne znači da je time radikalizirao poruke. A njima se nedavno pridružio i Jacques Audiard, koji odabire obvezatno filmsko štivo za proučavanje novog Hollywooda, psihodramu Fingers Jamesa Tobacka. Tobackova pijanista Harveyja Keitela, koji obožava ženski pop pedesetih, sada zamjenjuje šminker Romain Duris, koji obožava techno, nosi prekrasnu kožnu jaknu i može se pohvaliti raskošnom zbirkom košulja. On je u isti mah i okrutni kokainoman koji po šefovu nalogu deložira skvotere i emigrantima isključuje vodu, ali i veliki romantik koji traga za iskupljenjem uz klavirske sonate u društvu kineske učiteljice klavira, koja ne zna nijedne riječi francuskoga. No, njegov prijatelj Fabrice (odlični Jonathan Zaccai, taj vječni glumac iz sjene) ne promatra sa simpatijama Thomasov nagli zaokret u koncertne sfere. Dok Audiard pokušava bjesomučno reciklirati Tobackove narcisoidne opsesije mufom, popom, klasičnom glazbom, Dostojevskim i kockom, njegova mizanscena ostaje krajnje senzualna. No, dok je Keitel diplomirao na mačističkoj školi u klasi profesora Scorseseja (šifra: Mean Streets) pet godina prije no što ga je angažirao Toback, Duris ostaje još od Christophea Honorea i Jamesa Ivoryja vječni maneken, pa njegov molto adagio, koji se povremeno razvija u fortissimo, ima snažne fizičke atribute, prerastajući u raskošnu simfoniju pokreta i tijela koje pulsira. Rađanje ljubavi između Durisa i šutljive kineske pijanistice gotovo se podudara s onim između nijeme Emmanuelle Devos i muževnoga Vincenta Cassela u Audiardovu filmu Sur mes le` vres (Na mojim usnama, nazivi Audiardovih komada oduvijek su bili poput najljepše poezije). Tijekom uvježbavanja za audiciju, koja bi mu trebala širom otvoriti vrata ka iskupljenju, Durisov Thomas forsira vlastiti otpor, koji će kulminirati ekspresionističkim krikom i podizanjem glave prema stropu, kao što je to učinio i David u ključnom prizoru Dumontova filma 29 Palms (oba filma zadivljena su anđelima i demonima, nebeskim visinama i dnom života). Njegovo tijelo ponaša se kao da je podvrgnuto stalnim elektrošokovima. On je taj koji igrom upravlja sve do sama kraja, ali je istodobno i njezina najslabija točka. Sudbina će, dakle, doći na naplatu. No, dok se Tobackov bizarno konstruiran izvornik iščitavao u velikim elipsama kao mačoidna i mizoginična tragedija jedne generacije, ali i kao istjerivanje autorovih vlastitih demona (Toback se već susretao sa sličnim motivima kao scenarist Kockara Karela Reisza, snimljena prema motivima Dostojevskog), demoni proviruju u Otkucajima kroz burni odnos oca i sina kao aluzija na umjetničko–generacijski sukob Audiarda mlađeg i njegova slavnijeg oca Michela, pri čemu autor pokušava združiti moralizam scenarija i senzualnost mizanscene. Premda mu je rad srca naizgled otežan pod pritiskom unutarnjih kalkulacija, ono ipak nastavlja kucati poput dobro podmazana satnog mehanizma.

Dragan Rubeša