Senzualnost voajera

Senzualnost voajera

Redatelj svom osjećaju seksualnog kao važnoj komponenti filma pridaje težinu time što ustraje na njegovoj paraleli s političkim konotacijama — socijalna revolucija simultana je onoj intimnoj, osobnoj

Duh Pariza s kraja šezdesetih. Dekadencija, boemstvo, politička previranja. Cinematheque Francais Henrija Langloisa, klasični film i komunizam, rock and roll i filozofija, Novi val i seksualni eksperimenti. Barikade na ulici, Keaton vs. Chaplin, Hendrix vs. Clapton. Mao Tse Tung i još više filmova. Godard. Browningove Nakaze. Greta Garbo kao kraljica Kristina. Marlene Dietrich kao plava Venera.

Bertoluccijevi Sanjari oda su životu kroz snagu filma, politike i seksa — ne nužno tim redoslijedom; te njihovim učincima na tri mlada protagonista.

Karizmatični shabby-chique

Inteligentni i senzitivni Matthew (Michael Pitt, u nešto lošijem izdanju nego inače, čemu je uzrok najvjerojatnije činjenica što je njegov lik posvemašnje neiskusan blazirani Amerikanac, dosadan u usporedbi s dva preostala; a koji se već u Hedvigi i bijesnom inču ljubio s muškarcem te koketirao s istim u Umorstvu po brojevima) dolazi u Pariz na studij i tu biva usisan patronatstvom i vrtlogom seksa i gledanja filmova u kojega ga uvlače senzualni i slobodoumni, incestu skloni blizanci Theo (vrlo cool i markantan Louis Garrel, upečatljiva i filmična lica) i Isabelle (jednako cool Eva Green). Karizmatični duo pritom je reprezentant čuvenoga pariškog shabby-chiquea i svjetonazora, oprečnoga onom potisnuto-urednom američkom (komponente kojima se Bertolucci bavio i u Posljednjem tangu u Parizu) i stoga se Matthewovo sazrijevanje jednostavno moralo desiti upravo u ovom ’gradu ljubavi’.

I kao što njihov odnos u trokutu nije romantiziran (već apriori osuđen na propast) jednako je tako izbjegnuta patetična redateljeva nostalgija za vlastitim mladalačkim vremenom koje tematizira — postoji samo snažna naklonost ka tom dobu iskonske nevinosti i vjere u ideale (čija egzistencijalna realnost figurira onima junaka na kraju filma), naknadno smijenjenih kvarljivošću i korupcijom, baš kao što posljedično naivnost optimizma ustupa pred ogorčenim cinizmom.

Karakterne minijature

Razvikana grafička seksualnost filma pritom, iako uistinu postoji, nikad nije vulgarna ili senzacionalistička — nagost likova reprezent je koliko njihove senzualnosti toliko i ranjivosti; redatelj, iako pretenciozno, ipak svom osjećaju seksualnog kao važnoj komponenti filma pridaje težinu time što ustraje na njegovoj paraleli s političkim konotacijama — socijalna revolucija simultana je onoj intimnoj, osobnoj (a time u konačnici i seksualnoj) njegovih mladih karaktera. A kroz to nam se pred očima pružaju minijaturne karakterne studije zadivljujuće skicoznosti.

Mnogi međutim Bertolucciju spočitavaju golu pohotu starca nad mladim tijelima svojih glumaca kao primarni motiv uprizorenja knjige Gilberta Adaira The Holy Innocents (po kojoj je pisac adaptirao i scenarij); riječ je naime o vrlo eksplicitnoj frontalnoj nagosti — usprkos kojoj su Sanjari i nadalje puno više no puka golotinja. Između ostalog, oni su i prekrasno fotografiran film. Fabio Cianchetti voajeristički, no psihološki savršeno precizno kadrira protagoniste, a način na koji ih uranja u scene klasika filmske umjetnosti odnosno način na koji iste oživotvoruje referirajući se na njih, u najmanju je ruku sanjarski, ako ne antologijski.

Tako dobivamo privlačan i provokativan film koji će, iako primarno cilja na kinotečnu, mladu i intelektualnu publiku, intrigantnošću zasigurno privući i neke druge gledateljske profile.

Katarina Marić